Sociaal-cultureel bewustzijn
Sociaal-cultureel bewustzijn is een besef van de manier waarop mensen hun denken, handelen en zijn beïnvloed wordt door factoren als sociale klasse, culturele achtergrond, etniciteit en taal (op basis van Banks, 1966 in Villegas & Lucas, 2002 Villegas, A. M. & Lucas T. (2002). Preparing culturally responsive teachers. Rethinking the curriculum. Journal of Teacher Education, (53), 1, p. 20-32. , p. 22). Zonder dit bewustzijn is het voor leraren onmogelijk om de barrières te doorbreken die hen scheiden van de leefwereld van vele leerlingen en studenten. Het ontwikkelen van een sociaal-cultureel bewustzijn is dan ook onmisbaar om de sleutelcompetenties voor leren VOOR diversiteit te kunnen ontwikkelen en adequaat in te zetten.
Leraren die een sociaal-cultureel bewustzijn hebben ontwikkeld erkennen de diversiteit aan referentiekaders die van tel zijn binnen de interacties tussen hen en hun leerlingen, leerlingen onderling, de school en ouders en leraren onderling. Zo krijgen ze een beeld van de achterliggende dynamieken aan de basis van de diversiteit in visies en handelingswijzen, van misverstanden, ongelijkheden en onrechtvaardigheden.
Sociaal-cultureel bewustzijn slaat echter niet enkel op het erkennen van verschillen in referentiekaders, maar ook van gemeenschappelijkheden en gedeelde belangen. Dit bewustzijn is zo een vertrekpunt om via empathie, multiperspectiviteit Omgaan met diversiteit houdt in dat men zich los kan maken van het eigen perspectief, via verschillende invalshoeken naar zaken kan kijken én zich kan inleven in het perspectief van degenen met wie men in interactie treedt. en verbondenheid het verdere verloop van interactie vorm te geven.
Villegas & Lucas, 2002 Villegas, A. M. & Lucas T. (2002). Preparing culturally responsive teachers. Rethinking the curriculum. Journal of Teacher Education, (53), 1, p. 20-32. (p. 22) voegen hier aan toe dat sociaal-cultureel bewustzijn ook een besef inhoudt dat verschillen in sociaal-culturele achtergrond niet neutraal zijn. In alle samenlevingen worden bepaalde posities een grotere status toegekend dan andere. Deze statusverschillen vallen bovendien samen met machtsverschillen. Leraren die sociaal-cultureel bewust zijn stellen zich dan ook kritisch op tegenover de rol die scholen, didactiek, evaluatiemethoden en curricula spelen in de reproductie van sociale ongelijkheden. Hoe dit in de praktijk kan worden omgezet, wordt behandeld in dit thema maar ook in ‘observeren en evalueren’, ‘taaldiversiteit’ en ‘communicatie met ouders’.
