Alles begint bij een grondhouding
Omgaan met taaldiversiteit begint bij een grondhouding. Deze grondhouding vereist soms een mentaliteitsverandering. Zo zijn leerkrachten zich er vaak niet van bewust hoe sterk bepaalde talen in de leefwereld van leerlingen aanwezig zijn of hoe belangrijk ouderbetrokkenheid is bij de (h)erkenning van de identiteit van leerlingen. Het bewerkstelligen van deze mentaliteitsverandering is ook het doel van talensensibilisering.
Via talensensibilisering kan gewerkt worden aan een openheid ten opzichte van taaldiversiteit en de (h)erkenning van ieders talige identiteit. Maar deze openheid reikt ook breder, het gaat over:
Kinderen leren spontaan om te gaan met de diversiteit die er is, niet enkel talige maar ook culturele, en de bewustwording dat er ook andere talen bestaan.
Via talensensibilisering word je dus gevoelig voor en bewust van het bestaan van een diverse waaier aan talen en de daarmee gepaard gaande culturen en referentiekaders in de eigen schoolomgeving en de wereld daarbuiten. Talensensibilisering hangt daarom ook nauw samen met sociaal-cultureel bewustzijn.
Talensensibilisering is er dus niet enkel voor scholen met veel anderstalige leerlingen of scholen met een taalprobleem. Talensensibilisering komt ten goede van àlle leerlingen ( Van Gorp, 2011 Van Gorp, K. (2011). ’t Is goe, juf, die spreekt mijn taal! Wetenschappelijk rapport over talensensibilisering in de Vlaamse onderwijscontext. Literatuurstudie praktijkgericht onderwijsonderzoek in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor). , p. 97-98).
De grondhouding van de leraar en het schoolteam tegenover meertaligheid is dan ook een cruciaal vertrekpunt van een open taalbeleid, het talensensibiliserend lesgeven, functioneel veeltalig leren en meertalig onderwijs. Daarbij is het cruciaal om los te komen van het taaldeficit-denken in het onderwijs waarbij de heterogeniteit aan thuistalen als een probleem wordt ervaren. De leraar dient zich dus niet enkel bewust te zijn van het bestaan van de verschillende talen op school maar ook gevoelig te zijn voor zijn of haar eigen perceptie en die van de leerlingen, op de aanwezige talen.
Oefening Hoe sta ik tegenover taaldiversiteit?
Stellingendiscussie Omgaan met meertaligheid in de klas
Hoe kan zo’n positieve grondhouding tegenover taaldiversiteit bij leerkrachten bereikt worden? Enkele ideeën uit Van Gorp, 2011 Van Gorp, K. (2011). ’t Is goe, juf, die spreekt mijn taal! Wetenschappelijk rapport over talensensibilisering in de Vlaamse onderwijscontext. Literatuurstudie praktijkgericht onderwijsonderzoek in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor). (p. 115):
- Via deelname aan acties en projecten met betrekking tot talensensibilisering (bv. ‘talensensibilisering voor dummies’) om talensensibilisering aan den lijve te ondervinden.
- Door leraren bij collega’s te laten meekijken die al langer met talensensibilisering bezig zijn en zo te leren-van-elkaar. Of door via team teaching gezamenlijke talensensibiliserende activiteiten op te zetten. Op deze manier zie je welke effecten talensensiblisering heeft: het klasklimaat verbetert, er is meer respect tussen leerlingen met diverse talige achtergronden, de stillere leerling bloeit open, … .
In deze activiteiten vindt voortdurend een wisselwerking plaats tussen ervaringen en bewustzijn.
